ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΝΟΣ ΕΠΑΛ

ΜΑΘΗΜΑ:  ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Ι

ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: ΒΟΗΘΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ

ΤΜΗΜΑ: ΓΝΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο 

ΤΙΤΛΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: 14. ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΙΣ

ΦΥΛΛΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

Διδακτικοί στόχοι:

Μετά το τέλος της διδακτικής ενότητας να είναι σε θέση οι μαθητές:

1. Να διαφοροποιούν το υγιές δέρμα, από αυτό που  προσφέρεται για δημιουργία κατάκλισης και απ’ αυτό που έχει ήδη δημιουργήσει κατάκλιση, με κριτήρια την όψη του και τους  επικείμενους παράγοντες κινδύνου.

2. Να είναι σε θέση να προτείνουν τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης ως προς τη δημιουργία ή επέκταση μιας κατάκλισης, ανάλογα με την περίπτωση του ασθενούς.

ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΑΥΤΟ:     ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΙΣ ppt

Εισαγωγικές πληροφορίες

Όταν κάποιος είναι παράλυτος ή για κάποιο λόγο παραμένει κατακεκλιμένος για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. ως πολυτραυματίας), θα πρέπει τα άτομα που τον φροντίζουν να γνωρίζουν ότι ένας μεγάλος κίνδυνος παραμονεύει: το άνοιγμα πληγών στο δέρμα του, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε ¨κατακλίσεις¨.

Όταν ένα μέρος του σώματος πιέζεται για αρκετή ώρα το αίμα δεν μπορεί να περάσει από εκείνο το σημείο. Αυτό σημαίνει πως το οξυγόνο που βρίσκεται στο αίμα και είναι το βασικό καύσιμο για να υπάρχει ζωή, δεν περνά από την επιφάνεια που είναι πιεσμένη. Έτσι ο ιστός, δηλαδή η σάρκα, πεθαίνει και παθαίνει σήψη. Το νεκρό αυτό μέρος μολύνεται και τότε σχηματίζεται η πληγή, η κατάκλιση.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1)ΜΑΛΓΑΡΙΝΟΥ.Μ.Α. – ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ. Σ.Φ, Νοσηλευτική, τόμος α΄, Αθήνα, εκδ, η Ταβίθα, 1994, σελ. 125 – 131.

2). ΑΘΑΝΑΤΟΥ Ελευθερία, Κλινική Νοσηλευτική, Αθήνα, Εκδ. Παπανικολάου, 1992, σελ. 89 – 98.

3). ΓΚΟΥΡΓΚΟΥΛΗ Ε, ΚΙΣΣΟΥΔΗ Α, ΛΥΚΟΣΤΡΑΤΗ ΑΙΚ, ΠΕΙΡΟΠΟΥΛΟΥ Ε,Νοσηλευτική, εκδ.Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα, 1999,σελ. 98 - 101

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ:

Το δέρμα καλύπτει όλη την εξωτερική επιφάνεια του σώματος και όπου υπάρχουν οπές, (στόμα, μύτη), συνεχίζεται με τους βλεννογόνους.

Το δέρμα αποτελείται από τρία στρώματα:

·         Την επιδερμίδα

·         Το χόριο

·         Τον υποδόριο ιστό.

Εκτός της επιδερμίδας τα υπόλοιπα στρώματα έχουν πολυπληθή αιμοφόρα και λεμφοφόρα αγγεία. Η παρατεταμένη εξωτερική πίεση που ασκείται στο δέρμα προκαλεί θρόμβωση των τριχοειδικών αγγείων, διακοπή της μικροκυκλοφορίας και παρεμπόδιση προς και από τους ιστούς διακίνησης θρεπτικών ουσιών και άχρηστων προϊόντων μεταβολισμού, με αποτέλεσμα ανοξία και νέκρωση των ιστών της περιοχής.

Σύμφωνα με την Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για τα έλκη στις Η.Π.Α, ως κατάκλιση ορίζεται η εντοπισμένη περιοχή νέκρωσης του ιστού, επειδή συμπιέζεται για παρατεταμένη χρονική περίοδο μεταξύ οστέινης προεξοχής και εξωτερικής επιφάνειας, όπως είναι το κρεβάτι ή η πολυθρόνα.

Μέρη του σώματος τα οποία προσφέρονται στη δημιουργία κατακλίσεων είναι αυτά που βρίσκονται μεταξύ οστέινων προεξοχών του δέρματος και τα υποβαστάζοντα αναλογικά το μεγαλύτερο βάρος του σώματος. Αυτά είναι: ο κόκκυγας, οι αγκώνες, οι φτέρνες, οι ωμοπλάτες, η ινιακή περιοχή (κυρίως στα μικρά παιδιά), οι ακανθώδεις αποφύσεις της σπονδυλικής στήλης, οι αστράγαλοι, τα σφυρά κ.α.

Αίτια – προφύλαξη

Τα αίτια που προκαλούν τις κατακλίσεις είναι τοπικά και γενικά.

Σαν τοπικά αίτια των κατακλίσεων  χαρακτηρίζονται τα εξής:

1.      Κάθε τι το οποίο επηρεάζει την κυκλοφορία του αίματος σε ορισμένη έκταση του σώματος με την πρόκληση τοπικής πιέσεως. Όπως συνεχής κατάκλιση του αρρώστου στην ίδια θέση, πίεση του σώματος του ασθενούς από διάφορα ξένα σώματα, όπως ψίχουλα, πτυχές ρουχισμού, μολύβια, κουμπιά κ.λ.π., πίεση προκαλούμενη από το βάρος του αρρώστου κ.α.

2.      Η κακή τοποθέτηση και αφαίρεση της σκωραμίδας.

3.      Η υγρασία του δέρματος.

4.      Η μη καλή καθαριότητα του δέρματος κ.λ.π.

Γενικά αίτια, τα οποία προδιαθέτουν τον ασθενή στη δημιουργία κατακλίσεων, είναι τα ακόλουθα.:

1.      Αφυδάτωση μετά από πολλές κενώσεις ή εμμέτους.

2.      Ασθένειες του νευρικού συστήματος, που επιφέρουν παραλύσεις όπως ημιπληγία, παραπληγία, τετραπληγία.

3.      Ασθένειες που προκαλούνται από διαταραχή της λειτουργίας των  ενδοκρινών αδένων. Όπως σακχαρώδης διαβήτης κ.α.

4.      Η ηλικία του ατόμου. Ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά προσφέρονται στη δημιουργία κατακλίσεων. Λόγω της φύσεως του δέρματος. (στους ηλικιωμένους το δέρμα είναι πλαδαρό και άτονο, στα μικρά παιδιά ευαίσθητο και λεπτό).

5.      Μεγάλο αδυνάτισμα. Μειώνεται η αντίσταση του οργανισμού και λεπταίνει ο υποδόριος ιστός.

6.      Μεγάλη παχυσαρκία. Αυξάνεται το βάρος και έτσι προκαλείται μεγαλύτερη πίεση στα ευαίσθητα για κατάκλιση σημεία.

7.      Οι κακοήθεις επεξεργασίες.

8.      Νοσήματα κατά τα οποία ο ασθενής τρέφεται ελλιπώς.

9.      Εμπύρετα νοσήματα κατά τα οποία η κυκλοφορία των μικροβίων και τοξινών ελαττώνει την άμυνα των κυττάρων.

10.  Η παραμονή αρρώστου στο κρεβάτι για μεγάλο διάστημα.

Συμπτώματα – Θεραπεία.

 Τα συμπτώματα δημιουργίας κατακλίσεως είναι τα ακόλουθα:

1.      Κοκκινίλα περιορισμένη, ανάπτυξη θερμότητας και τρυφερότητας του δέρματος αποτελούν τις πρώτες ενδείξεις. Ο οργανισμός αμυνόμενος στα αίτια που προκαλούν την κατάκλιση, αποστέλλει περισσότερο αίμα και έτσι εξηγείται τόσο η κοκκινίλα, όσο και η θερμότητα. Στο στάδιο αυτό της εξελίξεως της κατακλίσεως η πρόληψη είναι δυνατή και επιτυγχάνεται με την άρση  ή μείωση του αιτίου που προκαλεί την πίεση. Με την ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος τοπικά και με την ενίσχυση της αντιστάσεως του οργανισμού.

2.      Εάν τα αίτια, που προκαλούν την κατάκλιση, συνεχίσουν να υπάρχουν, η κυκλοφορία του αίματος τοπικά συνεχώς επιβαρύνεται με αποτέλεσμα την εμφάνιση κυανώσεως και ψυχρότητας. Σ’ αυτό το στάδιο μειώνεται η χάνεται τελείως η αισθητικότητα του δέρματος. Η πρόληψη σ’ αυτή τη φάση είναι δύσκολη, συχνά όμως δυνατή, εφόσον αρθούν ή εξασθενήσουν τα αίτια που προκαλούν την κατάκλιση και γίνει συστηματική και έντονη προσπάθεια για ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος τοπικά.

3.      Εάν τα αίτια που ενισχύουν την δημιουργία της κατακλίσεως δεν αρθούν επαρκώς ή εξ΄ ολοκλήρου, τότε εμφανίζεται η ¨εσχάρα¨ που δημιουργείται από την πλήρη τοπική νέκρωση των κυττάρων του δέρματος.

Η αποκόλληση της ¨εσχάρας¨ αποκαλύπτει την πληγή – κατάκλιση.

Σ’ αυτό το στάδιο η θεραπεία της κατακλίσεως αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Όσον αφορά στις ενέργειες που γίνονται για να θεραπευτεί μια κατάκλιση, όσο είναι αυτό δυνατό, θα μας απασχολήσουν στο επόμενό μας μάθημα.

Βέβαια ο ιδεώδης τρόπος για την αντιμετώπισή τους είναι η πρόληψη και προφύλαξη του ασθενούς από τη δημιουργία των κατακλίσεων.

Μέτρο εκτιμήσεως της προσφερόμενης νοσηλευτικής φροντίδας μιας νοσηλευτικής υπηρεσίας είναι η πρόληψη και η θεραπεία των κατακλίσεων.

Η παρουσία κατακλίσεως αποτελεί πρόβλημα όχι μόνο για τον άρρωστο, αλλά και για τους ιατρούς και το άλλο επιστημονικό προσωπικό που ασχολείται με την περίθαλψη των ασθενών και αυτό διότι η θεραπεία είναι δύσκολη και η δυνατότητα εφαρμογής θεραπευτικών μέσων συχνά περιορισμένη.

Ασθενείς οι οποίοι προσφέρονται στη δημιουργία κατακλίσεων. Πρέπει να υποβάλλονται σε συστηματική προληπτική αγωγή, η οποία συνίσταται στα ακόλουθα:

1.      Συχνή αλλαγή θέσεως, εφόσον αυτό δεν επηρεάζει την κατάσταση του αρρώστου.

2.      Συχνή παρακολούθηση του δέρματος στα σημεία που πιέζονται για τυχόν εμφάνιση κοκκινίλας.

3.      Χρησιμοποίηση αεροθαλάμου ή άλλου μέσου για  ελάττωση της πιέσεως των μελών που δέχονται το βάρος του σώματος.

4.      Προσοχή κατά την τοποθέτηση και αφαίρεση της σκωραμίδας. Να μην παρατείνεται η παραμονή του ασθενούς σ’ αυτήν πέρα του επιβεβλημένου χρόνου.

5.      Χορήγηση τροφής πλούσιας σε λευκώματα.

6.      Διατήρηση καθαρών και στεγνών των μελών του σώματος που πιέζονται.

7.      Ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος στα σημεία που πιέζονται και με αυτόν τον τρόπο εξασφάλιση της θρέψεως των ιστών με συχνές εντριβές με οινόπνευμα και πλύσεις με πολύ ζεστό νερό.

8.      Προφύλαξη, να μη διαποτιστεί το δέρμα των ασθενών από απώλειες ούρων ή κοπράνων με επάλειψη ελαιωδών ουσιών.

9.      Μείωση της τριβής των σημείων του σώματος που πιέζονται (εφόσον δεν βρέχονται) με επάλειψη ταλκ.

10.  Διατήρηση των κλινοσκεπασμάτων καθαρών και τεντωμένων.

11.  Τοποθέτηση στρώματος με εναλλασσόμενη πίεση.

12.  Έκθεση των μελών του σώματος που πιέζονται σε θερμαντικές ακτίνες για ενίσχυση της κυκλοφορίας τους αίματος.

13.  Επάλειψη δέρματος με προστατευτική αλοιφή ή  spray και τοποθέτηση ειδικών προστατευτικών επιθεμάτων.

Η προσπάθεια πρόληψης των κατακλίσεων γίνεται σε κάθε ασθενή ο οποίος  προσφέρεται για τη δημιουργία τους, εντονότερα όμως και συστηματικότερα στους ασθενείς που εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματα δημιουργίας της κατακλίσεων.

ΦΥΛΛΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΩΡΑ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΤΙ ΚΑΤΑΛΑΒΑΜΕ!!!

Α. ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΛΥΣΕΤΕ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ;

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ         answer key

 Β. Παρακάτω σας δίδονται τρεις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και καλείστε να διαλέξετε την σωστή απάντηση, από τις προτεινόμενες, βάζοντας σε κύκλο το γράμμα αυτής που θεωρείτε σωστή.

1.                Στην προσπάθεια πρόληψης των κατακλίσεων η τοπική εντριβή με οινόπνευμα ή ζεστό νερό βοηθούν διότι:

a)      Καθαρίζεται η περιοχή από τις ακαθαρσίες

b)      Απολυμαίνεται η περιοχή από τα μικρόβια.

c)      Ενισχύεται η κυκλοφορία του αίματος.

d)     Ανακουφίζεται από τον πόνο ο ασθενής.

2.                Στο σημείο του σώματος, που αρχίζει να δημιουργείται μια κατάκλιση εμείς θα διακρίνουμε:

a)      Ψυχρό και κυανωτικό δέρμα, που κατά την αποσυμπίεση, δεν εξαφανίζεται το χρώμα του.

b)      Ερυθρότητα του δέρματος που δεν υποχωρεί μετά από 15 λεπτά σε αλλαγή θέσης.

c)      Καμία επιφανειακή αλλαγή χρώματος, διότι η κατάκλιση ξεκινά από έσω προς τα έξω

d)     Ερυθρότητα δέρματος που υποχωρεί μετά από 15 λεπτά σε αλλαγή θέσης.

3.                Βασικός επιβαρυντικός παράγοντας στη δημιουργία μιας κατάκλισης είναι:

a)      Η κακή αιμάτωση της περιοχής.

b)      Η επικείμενη νόσος

c)      Το σωματικό  βάρος

d)     Η διάρκεια παραμονής στο κρεβάτι

Γ. Παρακάτω δίδονται κάποιες προτάσεις αξιολόγησης με τη μορφή Σωστού – Λάθους.    Τοποθετείστε μέσα στο τετραγωνάκι που προηγείται της πρότασης το γράμμα Σ αν η πρόταση είναι σωστή και το γράμμα Λ αν η πρόταση είναι λάθος.

1.Η διατήρηση των σεντονιών καθαρών και τεντωμένων, βοηθά στην πρόληψη των κατακλίσεων, χωρίς να χρειάζεται να αλλάζει συχνά θέση ο ασθενής.

2.Η αλλαγή θέσεως στους ασθενείς βοηθά στην ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος.

3.Τα μέρη του σώματος που προσφέρονται στη δημιουργία κατακλίσεων είναι αυτά που βρίσκονται μεταξύ οστέινων προεξοχών του δέρματος

4.Η αλλαγή θέσεως στους ασθενείς, που δεν μπορούν να μετακινηθούν μόνοι τους, πρέπει να γίνεται κάθε 6 – 7 ώρες.

5.Κάθε ασθενής που εισάγεται στο νοσοκομείο είναι επιρρεπής στις κατακλίσεις ανεξάρτητα από την ασθένειά του

6.Η τοποθέτηση στρώματος με εναλλασσόμενη πίεση βοηθά στο να πιέζονται διαφορετικά σημεία του σώματος στους ασθενείς που δεν μπορούν να αλλάξουν θέση.

7.Η εμφάνιση κοκκινίλας σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, θα πρέπει να μας ανησυχεί ως προς την δημιουργία κατάκλισης

8.Όταν ο ασθενής που παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα στο κρεβάτι, τρέφεται ελλιπώς, είναι επιρρεπής στη δημιουργία κατακλίσεων.

Καλή επιτυχία!

ΕΔΩ θα βρείτε τις απαντήσεις!

ΦΥΛΛΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ:

Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να βοηθήσετε έναν ασθενή που είναι επιρρεπής στη δημιουργία κατάκλισης προτείνοντας ή και εφαρμόζοντας εσείς τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα. Μπορείτε να συμβουλευτείτε την βιβλιογραφία που σας προτείνεται στο φύλλο πληροφοριών.

ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Κατά την πρωινή περιποίηση των ασθενών στο νοσοκομείο στη διδακτική επίσκεψη της επόμενης εβδομάδας , βρείτε ένα περιστατικό ασθενούς που λόγω της γενικής του κατάστασης – ασθένεια, σωματικό βάρος , ακινησία κ.λ.π. – είναι επιρρεπής στο να δημιουργήσει κατακλίσεις.

Εργαστείτε σε ομάδες 2 – 3 ατόμων και προτείνετε τα κατάλληλα μέτρα πρόληψης στους συνοδούς του ασθενούς, αφού πρώτα τα εφαρμόσετε εσείς, αναλύοντας κάθε ενέργεια και αιτιολογώντας τη.

Έπειτα κάντε μια γραπτή ομαδική εργασία στην οποία θα αναφέρετε την κατάσταση του ασθενούς, τις παρατηρήσεις σας και τις προτάσεις σας.

Ημερομηνία παράδοσης : Σε δύο εβδομάδες από την ημερομηνία ανάθεσής της.